1. Ünite: GÜNEŞ, DÜNYA VE AY

KONU ANLATIMLARININ, ÇALIŞMA YAPRAKLARI VE YAPRAK TESTLERİN PDF HALLERİNİ İNDİRMEK İÇİN FENBURADA.COM SİTESİNİN ANA SAYFASINDA 5. SINIFA TIKLAYIP İNDİREBİLİRSİNİZ.

A. GÜNEŞİN YAPISI VE ÖZELLİKLERİ

Güneş;

• Dünya’mıza en yakın yıldızdır.

• Orta büyüklükte bir yıldızdır.

• Dev bir gaz ve toz bulutundan meydana gelmiştir.

• Güneş’in kütlesinin büyük bir bölümünü sıcak gazlar oluşturur.(%71 Hidrojen, %27Helyum, %2 diğer)

• Dünya’nın ısı ve ışık kaynağıdır. Yüzey sıcaklığı 6000 °C’dir.

• Etrafında dolanan gezegenlerle birlikte Güneş sistemini oluşturur.

• Güneş tıpkı dünya gibi katmanlardan oluşur.

• Çekirdek çok yoğun ve çok sıcaktır, çekirdeğin sıcaklığı 15,6 milyon °C’dir.

•Güneş Dünya’dan çok büyüktür. Güneş’in içine 1.300.000 tane Dünya sığabilir.

•Güneş kendi ekseni etrafında batıdan doğuya doğru döner.(Saat yönünün tersi)

B. AYIN YAPISI VE ÖZELLİKLERİ

Ay Dünya’nın tek doğal uydusudur.

• Ay’ın şekli küreye benzer.

• Ay Dünya’ya en yakın gök cismidir.

• Ay ışık kaynağı değildir, Güneş’ten aldığı ışığı yansıtır.

• Ay’ın çapı Dünya’nın çapının 1/4 ‘ü kadardır. Ay Güneş’ten çok çok küçük olmasına rağmen Dünya’dan bakıldığında Güneş’ten daha büyük görünmesinin sebebi, Ay’ın Dünya’mıza Güneş’ten daha yakın olmasıdır.

• Güneş, Dünya ve Ay’ın büyüklüklerini karşılaştırdığımızda, Güneş basketbol topu, Dünya nohut tanesi, Ay ise pirinç tanesi şeklinde ifade edilebilir.

Ay’ın atmosferi yok denecek kadar azdır. Hatta Ay’ın atmosferi yok kabul edilir. Ay’ın atmosferi olmadığı için rüzgâr ve yağış gibi hava olayları gözlemlenmez.

• Ay’ın yüzeyinde meteorların çarpması sonucu çukurlar oluşmuştur. Bu çukurlara krater adı verilir.

• Ay’ın kendi ekseni etrafında ve Dünya etrafında dönüş süresi eşit ve 27 gün 8 saattir. Bu nedenle Dünya’dan bakıldığında Ay’ın hep aynı yüzünü görürüz.

• Ay’a ilk kez ayak basan astronot Neil Armstrong’dur.

C. AY’IN HAREKETLERİ VE EVRELERİ

Ay’ın kendi ekseni etrafında, Dünya etrafında ve Güneş’in etrafında olmak üzere üç çeşit hareketi vardır.

• Ay kendi ekseni etrafında ve Dünya etrafındaki hareketini 27 gün 8 saatte tamamlar. Bu durumun sonucu olarak Ay kendi ekseni etrafında bir kez döndüğünde, Dünya etrafında da bir kez dolanır.

• Ay’ın Güneş etrafındaki hareketi Dünya ile birlikte olduğundan 365 gün 6 saat sürer.

• Ay kendi ekseni ve Dünya etrafında batıdan doğuya doğru döner. Ay’ın Evreleri Ay ışık kaynağı olmadığı ve Güneş’ten aldığı ışığı yansıttığı için her gece farklı şekillerde görünür. Buna Ay’ın evreleri denir. Ayın evreleri 29,5 günde tamamlanır. Bu süreye 1 ay denir. Ay’ın 4 ana, 4 ara evresi olmak üzere 8 evresi vardır. Ana evreler yaklaşık 1 hafta sürer. Ay’ın sırayla yeni ay, ilk dördün, dolunay ve son dördün olmak üzere 4 tane ana evresi vardır. Ana evreler arasında 2 hilal ve 2 şişkin ay olmak üzere 4 tane ara evresi vardır.

Ay, Dünya etrafında dolanma hareketi yaparken Ay’ın Dünya ve Güneş’e göre konumu sürekli değişir. Bu durum Ay’ın evrelerinin oluşmasına neden olur.

D. GÜNEŞ, DÜNYA VE AY

Ay ışık kaynağı değildir, Güneş’ten aldığı ışığı yansıtır.

• Güneş, Dünya ve Ay’ın hepsi aynı yönde batıdan doğuya doğru dönmektedir.

Güneş

• Kendi ekseni etrafında döner.

Dünya

• Kendi ekseni etrafında 24 saatte döner.

• Güneş’in etrafında 365 gün 6 saatte döner.

Ay

• Kendi ekseni ve Dünya’nın etrafında 27 gün 8 saatte döner.